نیاسر آرام آرام خواب می رود اگر …..
به گزارش پایگاه خبری سیمین ، اگر شهر تاریخی ،گردشگری نیاسر را شهر آئین ها و مراسم های فرهنگی ، معنوی و شهر راز و رمزهای تاریخی بنامند به خطا نرفته اند این شهر علاوه بر دارا بودن آثار تاریخی بی نظیر ، فرهنگ دیرینه ی ایرانی و آئین های مذهبی خاص را در خود جای داده است و به این علت حفظ این اثرهای تاریخی به مانندآبشار نیاسر، آتشکده ساسانی ، غاررئیس ، برج شهر، چشمه اسکندریه ، باغ تالار و چنارهای چندین ساله و….در دوره های تاریخی برای مردم این شهر بسیار مهم و به این علت هنوز این آثار جان دارند.
البته طی چند دهه ی اخیر برخی با تجاوز به حریم برخی آثار باعث تخریب و ناپدید شدن قسمتی از تاریخ و فرهنگ این شهر شده اند که دل زده گی و نارضایتی شدید مردمی را به همراه داشته است .
شهر نیاسر دارای 7 محله و 5 نخل می باشد و در ایام محرم، عزاداری های ویژه و خاصی چون روز تاسوعا ، عاشورا و روز شش امام حسین (ع) که جوانان با بر دوش داشتن 5 نخل این مراسم را بدون نقص ، برگزار می کنند که گردشگران بی شماری برای این مراسم به این شهر سفر می کنند .
شب تاسوعا ، شب عاشورا ، شام غریبان ،آئین عید قربان، روز 21 ماه مبارک رمضان و جشن های چون چهارشنبه سوری و نوروز و…نیز با روش های خاص در این شهر برگزار می شود.
در شهر تاریخی نیاسر به وضوح و به آسانی ، ارتباط و اتحاد بین نسلی را می توان دید کوچه های این شهر کوهستانی با شیب تند و گاهی آرام محله های نیاسر را نسبت به یکدیگر ، متمایز می کند و این جوانان شهر هستند که شورآفرین و متعهد به اهل بیت در تابستان و زمستان هر کجای ایران باشند خود را به این شهر و به هیات های عزاداری می رسانند.
این شهر 7 محله به نام های ، (تالار، محله نو) ، سرکمر، (سرکوچه، بیدکاب)، (روداب (محله امام ) درب کوشک ،برزدان و چالقاب ، دارد که نام گذاری هر محله روایت و حکایت دیرینه یی را دارد .
گفته می شود این شهر پر رمز و راز 5 امامزاده دارد و محله ی سرکمر آن برای اسکان زائران بوده است اما در مراسم های معنوی امروز خبری از این 5 امامزاده نمی شنویم که البته این موضوع نیاز به تحقیق و بررسی دارد.
5 نخل عزاداری نیاسر 1- نخل امام حسین (ع) 2-نخل حضرت ابوالفضل(ع) 3-نخل حضرت علی اکبر(ع) 4-نخل حضرت قاسم (ع) 5_ نخل حضرت علی اصغر(ع) که اختصاص به 5 هیات عزاداری و آئین های ویژه دارد و مرتبه ی هر نخل براساس نام امام مطهر می باشد .
هیات های عزاداری برای برداشتن نخل، قوانین و احترام خاصی دارند که باید اجرا و رعایت شود و بسیار جوانان عزادار به این قانون ها حساس و متعصب هستند و حتی در حین حرکت نیز نباید یک قدم جلوتر از نخل دیگر حرکت کنند که با واکنش شدید مواجه می شوند و به هیچ عنوان نباید در حین برگزاری مراسم خدشه ی به مراسم و آسیبی به عزاداران دسته ها وارد شود .
مدیریت این مراسم ها و حرکت 5 نخل بین عزاداران 7 محله کار بسیار سختی است و اما در این ایام جوانان و پیران هیات با اتحاد و نظم و ایمان ، سعی در کنترل این مراسم دارند و البته در مسیرهای پرشیب و طولانی جمعیت انبوهی به ویژه از جوانان نخل ها را بر دوش دارند و شور و هیاهوی عزاداری منقلب کننده یی را ایجاد می کنند .
در این مراسم ها و دربین این حجم زیاد آئین های معنوی آنچه پرشور و پروضوح است یکدست شدن جوانان عزادار شهر است که اگر پای کار نباشند با وجود 5 نخل و سراشیبی های تند و مسافت های طولانی و گاهی هم کوچه های تنگ و باریک برگزاری مراسم با این شور و هیاهو ، غیر ممکن می باشد اما جوانان شهر از نیمه ی شب برای آذین بندی نخل ها آماده می شوند و انس وصف نکردنی با اهل بیت می گیرند .
اکنون سه مراسم روز تاسوعا روز عاشورا و روز شش امام حسین (ع) را شرح می دهیم .
روز تاسوعای شهر نیاسر :
در روز تاسوعا هیات مذهبی برنامه های متفاوتی دارند که هیات حضرت ابوالفضل نیاسر با جمعیت انبوهی از عزاداران از قدیم الایام به سمت مزرعه خاتون حرکت نموده و در آنجا اقامه عزا مینماید.
هیات حسینی نیاسر نیز در مسجدالنبی(ص) اقامه عزا مینماید و در سالیانی نیز مراسم تعزیه در این مکان برگزار مینموده است.
مراسم روز تاسوعا حسینه ی بیدکاب از 10 صبح آغاز و طی مسیر می کنند و به محله نو رسیده و نماز ظهر را در مسجد صاحب الزمان (عج) این محله می خوانند و به سوی سرچشمه و محله ی تالار حرکت می کنند.
در طول مسیر در چند خانه عزاداری و پذیرایی می شوند و با گذر از مسیری با شیب تند کوهستانی و کوچه های باریک و قدیمی و سرسبز به محله ی تالار در مجاورت تنها چارتاقی سالم ایران و سرچشمه ی اسکندریه می رسند که مسجد امام حسن عسکری (ع) هم در این مکان می باشد عزاداری به این مکان ختم می شود و این محله از عزاداران با صرف ناهار پذیرایی می کنند این محله برروی کوه تالار واقع شده است بالاترین محله ی شهر نیاسر است.
نخل حضرت ابوالفضل (ع) در روز تاسوعا در محله ی تالار عزاداری می کند .
نخل حضرت ابوالفضل (ع) (روز تاسوعا ) و امام حسین (ع)( روز 21 مبارک رمضان ) به این محله که شاهرگ نیاسر است می آیند ؟ آیا وجود سرچشمه اسکندریه و دیگر آثار تاریخی بی نظیر در این محله دلیل این امر است .
به حتم عنوان مشهور حضرت ابوالفضل (ع) سقای طفلان حسین(ع) بر اهمیت این سرچشمه و این محله می افزاید و می توان علت حساسیت ویژه ی این چشمه را در فرهنگ مردم این شهر دریافت .
این محله در گذشته دارای هیات عزاداری از جوانان بوده است که تا شب تاسوعا ، هرشب بعد از نماز مغرب سینه زنی کرده و به محل حسینه ی بیدکاب، می رفته اند که اکنون باتوجه به اهمیت این محله اما متاسفانه هیات سنتی و قدیمی آن از بین رفته است که این خود جای تامل دارد .
روز عاشورای کهن شهر تاریخی نیاسر:
روز عاشورا با حرکت بیرق قدیمی و باستانی هیات حضرت ابوالفضل نیاسر نخل حضرت علی اکبر (ع) نیز به حرکت درآمده و به طرف حسینیه سیدالشهدا (پایین روداب) حرکت مینماید.
سپس هیات ابوالفضل(ع) بیدکاب به طرف محله ی روداب با سینه زنی،حرکت می کند و نخل علی اکبر(ع) را برداشته و به حسینه ی بیدکاب برمی گردند
و نخل حضرت علی اکبر(ع) را کنار نخل ابوالفضل (ع) قرار می دهند و هر دو هیات به طرف مسجد جامع حرکت می کنند .
هیات قاسمی (ع) و هیات اصغری(ع) هم به طرف مسجد جامع حرکت و عزاداری می کنند نخل قاسمی (ع) و نخل اصغری (ع) را در همین مکان کرسی می کنند و چهار هیات عزادار به اتفاق به میدان چالهوجه به میزبانی هیات حسینی (ع) حرکت می کنند و در آنجا به عزاداری می پردازند .
بعد از عزاداری ، نخل حضرت سید شهداء را برمی دارند و به صورت کاروان به طرف مسجد جامع حرکت و نخل حضرت قاسم(ع) و نخل علی اصغر (ع) را بر می دارند و به طرف حسینه حضرت ابوالفضل (ع) می آیند.
نخل حضرت ابوالفضل (ع) و نخل حضرت علی اکبر(ع) را از مقابل حسینه برداشته و به طرف محله نو و رودخانه می روند و در بین راه مردم نذری ازجمله نان و شربت و …. می دهند.
(در گذشته از مسیر رودخانه به گدار نشلج مکان فعلی معدن سنگ آهن می رفته اند و با عزاداران نشجلی یک صدا به عزاداری می پرداخته اند که اکنون نشلجی ها موقوفات قابل توجهی در محله تالار نیاسر دارند و این مراسم طی سالها با فعالیت معدن از بین می رود.)
بعد از عبور از رودخانه در مکان چشمه ی روداب کمی استراحت می کنند و سپس به مسجد امیرالمؤمنین نیاسر رسیده و تمامی دسته های عزاداری در این مکان ناهار صرف می کنند.
در این لحظه زمان خداحافظی فرا می رسد که بسیار دردناک است نخل ها طی مراسمی در مقابل مسجد امیرالمؤمنین(ع) با نخل حضرت علی اکبر(ع) وداع نموده و در ادامه سایر نخل ها نیز از یکدیگر خداحافظی می کنند.
روز شش امام حسین ( ع )
در روز شش امام حسین (ع) با حرکت بیرق قدیمی و باستانی هیئت حضرت ابوالفضل نیاسر نخل حضرت علی اکبر (ع) نیز به حرکت درآمده و به طرف حسینیه سیدالشهدا(پایین روداب) حرکت می نماید.
سپس هیات ابوالفضل(ع) بیدکاب به طرف محله ی روداب با سینه زنی،حرکت می کند و نخل علی اکبر(ع) را برداشته و به حسینه ی بیدکاب برمی گردند و دو هیات به اتفاق به منزل استاد عباس نجار می روند و در آنجا تا نماز ظهر به عزاداری می پردازند.
بعد از اتمام سینه زنی دو هیات به حسینه بیدکاب برگشته و نماز جماعت ظهر را می خوانند و بعد دو هیات به اتفاق به مسجد جامع نیاسر می روند.
دو هیات و دو نخل ،علی اصغر (ع) و حضرت قاسم (ع) هم به مسجد جامع آمده و هر 4 هیات بعد از عزاداری و صرف ناهار در مسجد جامع به اتفاق به محله ی چالهوجه و به میزبانی هیات حسینی (ع) حرکت می کنند.
در زمان ورود نخل ها ، نخست نخل حضرت ابوالفضل (ع) به محل جالهوجه ورود می کند که نخل امام حسین (ع) میزبان و در مقابل کوچه ی ورودی به مکان عزاداری بر دوش عزاداران به حالت ساکن است .
البته بر اساس آئینی بیرق حضرت ابوالفضل (ع) در ورودی هیات قرار دارد و نخل حضرت ابوالفضل (ع) با تعظیم و ادای احترام به نخل امام حسین (ع) وارد می شود و بعد در کنار نخل امام حسین (ع) قرار گرفته و در انتظار ورود دیگر نخل ها و با رعایت سن که آخرین ورود اختصاص به نخل حضرت علی اصغر(ع) است همین مراسم تعظیم و ادای احترام صورت می گیرد .
در این مکان که به حالت گودی شکل بزرگی است دسته ها و هیات ها بر اساس قانون خاص و مرتب در کنار هیات حسینی (ع) به عزاداری پرداخته و بعد هر 5 نخل و عزاداران همراه به طرف محله ی چالقاب که مرکز هیات علی اصغر (ع) می باشد حرکت می کنند .
این قسمت از برگزاری آیین روز شش بسیار غم انگیز و سوزناک است که جمعیت بسیار زیادی از کل کشور و حتی برخی گردشگران خارجی هم حضور دارند .
بعد از عزاداری و خواندن نوحه های خاص ، زمان خداحافظی فرا می رسد که در این آیین موقع خداحافظی از نخل عل اصغر(ع) بسیار دلگیر است و مکان گل باران می شود و کبوترها به پرواز در می آیند .
آئین خداحافظی به صورتی است که نخل حضرت امام حسین (ع) در مرکز قرار گرفته و دیگر نخل به دور آن می گردند و تعظیم می کنند و بعد نخل حضرت علی اصغر (ع) در این مکان می ماند و دیگر نخل ها می روند و بعد نخل حضرت قاسم(ع) را در محله ی خود بدرقه می کنند و نخل امام حسین (ع) به گذر طائب رسیده و خداحافظی ویژه ای صورت گرفته و نخل حضرت ابوالفضل (ع)و نخل حضرت علی اکبر (ع) در مقابل حسینیه بیدکاب به همان روش خداحافظی و مراسم تمام می شود.
سرپرست میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی کاشان به خبرنگار سیمین گفت: آئین نخل برداری روز شش امام حسین (ع) نیاسر از جمله پرشور ترین آئین های عزاداری سنتی کشور است .
علیرضا عبداله زاده ،افزود :این مراسم با شماره 1529 درمورخ 1396/12/9/ در فهرست آثار ملی میراث فرهنگی ناماموس کشور به ثبت رسیده است .
راز و رمز آئین های معنوی شهر تاریخی نیاسر چیست ؟
اگر به قوانین و سلسه مراتب عزاداری و نخل گردانی نیاسر توجه شود پررنگ ترین موضوع حفط قوانین و ادای احترام و ایجاد همبستگی و اتحاد و همچنین اهمیت به نمادها و حفط اثار باستانی و معنوی است
در این شهر در دو مرتبه نخل امام حسین(ع) و حضرت ابوالفضل (ع) به سرچشمه اسکندریه نیاسر به محله ی تالار (مهترین و شاهرک نیاسر) حرکت می کند نخل حضرت ابوالفضل (ع) در روز تاسوعا و نخل امام حسین (ع) 21 ماه مبارک رمضان است .
محله ی تالار نیاسر ، دارای غاررئیس (آیین میترائیسم ) آتشکده ساسانی ( تنها چارتاقی سالم ایران ) سرچشمه اسکندریه ، باغ تاریخی تالار و بافت و معماری قدیم و چنار های چندینی ساله و متاسفانه معدن سنگ آهن است .
این محله دچار تخریب فرهنگی و معنوی و تاریخی بسیار زیادی شده است مسجد و سرچشمه اسکندریه ویرانه شده باغ تاریخی تالار تبدیل به پارک تفریحی و محل کاسبی شده است .
آبشار تاریخی به علت انفجارمعدن سنگ آهن در حال ریزش است پل تاریخی بین دو چشمه و مسجد در حال فروریختن است آتشکده ساسانی در وضعیت نامناسب قرار دارد .
قسمت الحاقی تنها چارتاقی ایران تبدیل به معدن و اکنون ویرانه و فاجعه زیست محیطی می باشد بافت تاریخی در قسمت های کاملا از بین رفته است درخت چنار در حریم چشمه و مسجد سوزانده می شود و در نهایت هیات عزاداری و نماز خواندن داخل مسجد هم از بین رفته است.
آیا جوانان پرشور نیاسر از این محله بی خبر هستند و برای نجات این محله طی دهه های اخیر هیچ تلاشی نکرده اند ؟ نه اینگونه نیست جوانان نیاسر سالها تلاش و مبارزه کرده اند که استشهادیه ها و طومارهای امضاء شده ی چندین صفحه یی گواه این ادعاست و متاسفانه درخواست های آنها در انبوه نامه های روی میز برخی مسئولین ، ناپدید و پنهان ،شده است.
نیاسر در روزگاری نه چندان دور در انتظار ثبت یونسکو بود که ناگهان برای منافع افرادی خاص از این ثبت جهانی محروم شد.
حکایت تلخ این شهر از عدم مدیریت صحیح و غیر کارشناسی مدیرانی است که در این شهر تاریخی ، فرهنگی ، مسئولیت می پذیرند و فراموش می کنند ایران سرزمین مادری آنهاست و این میراث اهمیت بسزایی برای فرهنگ تاریخی و دینی ایران اسلامی، دارد .
حال سوالی که در ابهام می ماند آیا با خشک شدن سرچشمه و ریزش آبشار تاریخی نیاسر بر اثر انفجار معدن سنگ آهن، کل مراسم ها و آئین ها و آثار تاریخی این شهر به فراموشی سپرده می شود و دیگر شاهد این اتحاد بین نسلی برای حفظ میراث معنوی نخواهیم بود ؟
پاسخ جوانان نیاسر را کدام مسئول می دهد ؟
شهر تاریخی ، گردشگری نیاسر در 10 کیلومتری کاشان و از توابع استان اصفهان می باشد .
تمام/
سلام وقتتون بخیر
من یکی از شهروندان نیاسر هستم و ممنونم از خبرگزاری سیمین که با حزئیات کامل آیین نخل گردانی رو توصیف کردن.امیدوارم به امید خدا هر ساله این آیین پرشورتر برگزار بشه و همه ی مردم با شرکت حداکثری در این آیین به بهتر برگزار شدن این آیین کمک کنن.با تشکر
درود برشما