چگونه فرهنگ و رسوم کهن ایران از دست می رود

نیاسر شهر آیین ها ی تاریخی و معنوی است

به گزارش پایگاه خبری سیمین ،مراسم عید قربان در شهر تاریخی نیاسر متفاوت و به صورت خاص در این شهر برگزار می شده است طی چند روز قبل از نذورات مردمی ، گاو قربانی خریداری می شود و در روز عید قربان ، پس از گرداندن گاو قربانی در 7 محله ی نیاسر، پیش از نماز ظهر و پس از خواندن دعا و مدیحه سرایی در كنار چشمه ‘اسكندریه’ (در پای چنار کهنسال چنار ) ذبح می شود.

در این آیین ، ابتدا گاو قربانی را آذین بندی می کنند و ذكر ‘الله اكبر، الله اكبر، لا اله الاالله و الله اكبر و لله الحمد والحمدلله علی ماهدانا و له الشكر علی ما اولانا’ را كه مربوط به عید قربان است را می خوانند و حرکت می کنند.

گردش گاو قربانی در شهر نیاسر به صورتی است که باید از نقطه ی شروع حرکت تا مکان ذبح ، یک دور کامل به دور محله های شهر انجام شود که این روش دیرینه ی این شهر تاریخی است و چنار کهنسالی هم در قسمت جنوب چشمه بود گاو قربانی بعد از ذبح به این درخت ، آویزان و گوشت آن را تقسیم می کرده اند و اصولا هم گاو به رنگ زرد بوده است .

در فرهنگ و باور مردم این شهر، علت قربانی كردن گاو در كنار چشمه این است كه از طریق این چشمه و جوی آب، خون این قربانی به همه مزارع و دشت های نیاسر جاری می شود و گاو به دلیل اینكه سودمندترین حیوان برای زندگی برای كشاورزی و دامداری است در روزگار كهن ایران زمین به ویژه آیین زرتشتی از اهمیت شایانی برخوردار بوده و نمادی از بركت و حاصل خیزی ، به حساب می آمده است.

در این شهر به دلیل در هم آمیختگی فرهنگ عامه و مذهب و معنویات با مکان های تاریخی به مانند یک تحقیق دانشگاهی می توان تاثیر حفظ بناهای تاریخی و فرهنگ عامه را حس کرد و اثر تخریب این مکان ها هم به خوبی مشخص می کند که چگونه ما فرهنگ غنی گذشته ی خود را از دست می دهیم که در این قسمت متن به آمیختگی روز عید قربان و سرچشمه ی تاریخی نیاسر و تاثیر در کم رنگ شدن  فرهنگ خودجوش معنوی ، مذهبی نماز در مسجد  ، می پردازیم .

چراغ مسجدی که آرام آرام خاموش شد

نیاسر دارای یک چشمه به نام چشمه ی اسکندریه می باشد اما در فرهنگ عامه دیرینه ی نیاسر ، دو چشمه ، معرفی می شود محل جوشش چشمه از کوه مشرف به قسمت جنوبی تنها چارتاقی سالم ایران ، واقع شده که همان چشمه اسکندریه اما معروف به چشمه ی زنانه است .

از روزگار قدیم این چشمه محصور و از دید مردان دور بوده و گفته می شود که محل عصای حضرت علی ( ع) در این چشمه زنانه ، وجود دارد و فقط زنان اجازه ورود به این چشمه را داشته اند که در زمان های دور، گاو قربانی بر اساس آیین خاص در این چشمه ذبح می شده که در طول زمان مکان ذبح گاو قربانی تغییر می کند.

در گذشته یک درخت بید مجنون به صورت بسیار شگفت انگیزی در کنار این چشمه زنانه بر روی این جوی آب رشد کرده بود و یک پل بسیار قدیمی ، آب چشمه ی زنانه (اسکندریه) وارد چشمه ی دیگری به نام چشمه ی مردانه می شود که این چشمه محصور نبوده و برای بازدید عموم و شنای مردان مورد استفاده قرار می گرفته است.

برای عبور تریلرهای معدن درخت بید مجنون را بریدند و یک پل آهنین به پل قدیمی متصل کردند و فضای بسیار زشتی برای این مکان تاریخی شکل دادند .

در قسمت جنوب  این چشمه ی مردانه درخت چنار کهن سال و قطور بسیار زیبای مخصوص ذبح گاو قربانی ، وجود داشت و باید در این قسمت و کنار این درخت گاو را قربانی می کردند که طی چند سال گذشته ناگهان و بی دلیل افرادی این درخت را سوزاندند و به جای آن بنای بسیار زشت با آهن قراضه ها و نصب کولر را جایگزین کردند و از ابهت آن مراسم و صفای این مکان معنوی کاستند .

مسجد امام حسن عسکری (ع) نیز مشرف برچشمه مردانه است و این چشمه هم دیوار کشی نداشت و برای بازدید عموم و استفاده از چشمه نیاز به اجازه اشخاص نبود  این مسجد گنبد ندارد و  اهالی به صورت خودجوش در این مسجد نماز می خواندند و بسیار معتقد بودند .

آرام آرام ، درب مسجد و محیط چشمه بر روی نمازگزاران بسته شد و آن فضای معنوی و تاریخی و دلنشین چشمه ی مردانه تبدیل به یک مکان محصور شخصی بسیار زشت شد که باعث رنجش و ناراحتی و اعتراض اهالی شد و در نهایت آن نمازخواندن ها ی خودجوش اهالی و کپ و گفت های شبانه و آن زیبایی معنوی و درختان زیبا جای خود را به مسجدی  پر از خاک با شیشه های شکسته و خالی از معنویات داد .

دیگر در این مکان معنوی ، تاریخی فقط سر و صدای سخت و خشن تریلرهای معدن به گوش می رسد و به جای آن درخت بید بین دو چشمه و صفای آب و شنای ماهی ها و آن همه زیبای ، آهن های فرو رفته از سنگینی تریلر ها در کنار پل قدیمی نمایان است.

برخی از میراث دوستان و نمازگزارن معترض به بسته شدن و محصور شدن چشمه ی مردانه شدند که برخی افراد تابلوی سردرب مسجد که در داخل حریم چشمه ی مردانه بود را به بیرون و به سردرب چشمه مردانه منتقل کردند که حریم چشمه ی مردانه را از مسجد بدانند و اجازه عمومی شدن این مکان را هم ندهند .

خلاصه آرام اما بی صدا برخی فرهنگ معنوی و تاریخی این مکان را به مکانی از ناامیدی مردم و بی اعتمادی به مسئولین تبدیل کردند.

هنوز،اهالی دلتنگ آن معنویات و زیبایی های مسجد و چشمه هستند ولی متاسفانه شاهد یک ویرانگی فرهنگی ،تاریخی و معنوی در این شهر هستیم و که به دست افراد خاص و برای حفظ منافع شخصی رقم می خورد و حتی در اردیبهشت ماه سال جاری با وجود شلوغی و ترافیک شدید برخی برای کسب منافع با بستن یکی از خیابان ها ی مشرف به مسجد ، برای توقف خودرو ها و کسب درآمد برای خود پارکینگ درست کرده بودند .

آری اینچنین روز به روز داشته های فرهنگی و معنوی بهم آمیخته ی  اصیل خودمان را با بی توجهی از دست می دهیم و حیف از آن صفای معنوی نشستن کنار این چشمه در سایه ی درختان چنار و درب باز مسجد و آن حال و هوای معنوی که دل عاشق را به سوی معشوق می کشاند .

آری هر روزه با صرف بودجه های کلان در جهت حفظ فرهنگ ، تلاش می کنیم در حالی که راه را به بیراهه می رویم و داشته های فرهنگی غنی همین داشته های است که به آنها بی توجه هستم.

گماشتن برخی مسئولینی که سواد و شناخت فرهنگ غنی ایران را ندارند برای چنین شهرهای آیینی و فرهنگی و رها کردن تاریخ دیرینه ی ایران در دستان فرصت طلبان منافع شخصی ، حاصلی جزء ویرانگی فرهنگی نیست و در نهایت می بینیم که برای قربانی کردن به جای استفاده کردن از درخت چنار و فضای معنوی از زنجیر آهنین و ساختمان نازیبا ، استفاده می شود .

اینچنین نتیجه می گیریم که دیگر این مکان مجموعه یی فرهنگی معنوی که تشکیل شده از تنها چارتاقی سالم ایران ، چشمه ، چنار و مسجد و آیین گاو قربانی ، نیست.

اینجا کمی تامل لازم است و به راستی هدف از بین بردن آثار تاریخی و معنوی ایران چیست ؟

شهر نیاسر با مجموعه یی از آثار تاریخی گره خورد با فرهنگ دیرینه ی ایران در دستان منافع شخصی رها شده است و از نگاه تیز مسئولین دلسور و نظارت افراد مسئول ، دور مانده است .

آیین ذبح گاو قربانی نیاسر كاشان در سال 90 در فهرست آثار میراث معنوی كشور به ثبت رسید.

نیاسر در 15 کیلومتری کاشان و در استان اصفهان واقع شده است .

تمام /